PAPAVERACHTIGEN DEEL 11

SLAAPBOL (Deel 1c)


Hierbij dus een closeup van zo'n mooie bolle ronde zaadbol van een Slaapbol.

Die Nederlandse naam ontleent ie aan het feit dat het sap en de zaadjes ervan bij inname lichtelijk slaapverwekkend (verdovend) is.

Ook het Latijnse 'somni' in Papaver Somniferum verwijst daarnaar.

Ik had ook gedacht dat het zeer lastig zou zijn met het uitzoeken van alle sier Papaver soorten met allerlei verschillende kleuren en de soorten waarvan Opium en Maanzaad afkomstig is. Maar voor de afwisseling is het vrij eenvoudig:

Ze zijn allemaal van hetzelfde soort, de Papaver Somniferum dus.

De verschillende sierplanten maar ook de planten met verschillende toepassingen zijn er allemaal varianten van, of anders gezegd, het zijn rassen oftewel cultivars.

Het ras dat in Nederland wel op akkers verbouwd wordt en dat witte bloemen heeft zag ik vroeger vrij veel in Zeeland en ik vond die akkers altijd schitterend als ze allemaal in bloei staan. Die planten waren best groot, bijna een meter hoog.

Mijn vader zei altijd "kijk, daar maken ze nou hasj van" en ik gunde em altijd die eigen wijsheid.

Waar ze in werkelijkheid voor gekweekt en gebruikt werden was vanwege het zaad, dat Maanzaad (of vanwege de lichtblauwe kleur van het zaad ook wel Blauw Maanzaad) werd genoemd. Dat ras heet Papaver Somniferum var. Album (album betekent wit).

Het werd dus gekweekt voor de zaadjes voor op de korst van broodjes (waar ook Sesamzaadjes voor worden gebruikt). Die zaadjes zijn vaak zelfs nadat ze gebakken zijn op het brood nog lichtblauw van kleur.

Dit ras bevat vrijwel geen Opiaten maar bij een doping-test zal na het eten van een grote hoeveelheid Maanzaad toch een positieve uitslag geven.

Ook elders in Europa wordt een ander ras gekweekt (de Papaver Somniferum convar. Nigrum), ook vanwege de zaadjes, maar dan voor een ander doeleinde, namelijk om olie uit te persen. Die olie wordt in het Frans huile d'oeillette genoemd. De eerste persing wordt gebruikt als tafelolie; de tweede persing wordt gebruikt in verf op basis van olie.

Het beroemde, of moet ik zeggen beruchte, ras waaruit Opium wordt gewonnen is het ras Papaver Somniferum subsp. Somniferum (dus 2 x dat 'somni':). Ook van dit ras schijnen de bloemen wit te zijn.

Dit ras wordt vooral in Afghanistan verbouwd en sinds de Nederlandse overheid daar nu wederopbouw werk doet en ook in de landbouw en er nog steeds illegale landbouw in plaatsvindt (de boeren worden gestimuleeerd om andere gewassen te verbouwen maar dat werkt maar mondjesmaat) wordt deze Papaver verbouw toch oogluikend toegelaten.

Het is trouwens niet de eerste keer dat Nederland betrokken is bij Opium handel. Ook in koloniale tijden in Indonesie was dat al zo. De zo legendarische VOC heeft meer rijkdom verdiend met Opium dan met specerijen. Wie dit weet gaat wel met andere ogen kijken naar de grote grachtenhuizen in Amsterdam en andere steden.

Wie hier meer over wil weten verwijs ik naar het goed gedocumenteerde boek "Wettig Opium" uit 1985 van Ewald Vanvugt, zie:
www.vanstockum.nl/product/7148588/Wettig-opium.html

De plant bevat allerlei alkaloiden, de meeste daarvan worden Opiaten genoemd. De bekendse is Opium en de grondstof daarvan is de ruwe Opium (over de traditionele winning daarvan uit de plant verderop meer).

Uit de ruwe Opium wordt ook Morfine gewonnen dat legaal als sterke pijnstiller gebruikt wordt, vaak in ziekenhuizen bij terminale patienten en zelfs als alternatief voor euthanasie dat palleatieve sedatie wordt genoemd. Ik ken mensen die het langdurig toegediend hebben gekregen en het werkt zeer zeker verslavend en wekt ook waandenkbeelden op.

Een andere stof die er uit gewonnen wordt en die in de westerse wereld bekend is als illegale harddrug is Heroine.

Nog weer een andere stof die er van gemaakt wordt is Codeine en dat is (geloof ik) ook de stof die heroine junkies krijgen als kuur om van Heroine af te kicken maar dat heb ik nooit zo goed begrepen want Codeine is ook sterk verslavend.

Een andere medicinale toepassing van Codeine is in hoestdrankjes bij hardnekkige vastzittende hoest. Dat drankje is alleen verkrijgbaar op dokters recept en werkt erg goed tegen de hoest. En ondanks de zeer bittere smaak is ook dat drankje bij langduriger gebruik verslavend, ook dat heb ik bij iemand die ik van zeer nabij meegemaakt. Die persoon was intussen allang van de hoest af en was intussen gewend aan de bittere smaak maar wilde toch steeds meer :)

Het winnen van al die stoffen gaat v.n.l. via chemische procedures die in laboratoria en zelfs fabrieken plaatsvinden.

Hoe de ruwe Opium tegenwoordig uit de zaadbollen wordt gewonnen weet ik niet maar heb wel eens gelezen hoe men het vroeger deed:

In de zaadbollen werd in de nacht met een zeer scherp mesje verticale incinsies in de bol gemaakt en daaruit sijpelde dan het witte melksap en als het gedurende de dag dan weer warmer werd stolde dat tot een bruin korrelige korstje dat er werd afgeschraapt en vroeger werd dergeliike ruwe Opium door de armere lokale bevolking ook wel gerookt. En de verhalen vertellen dat het inderdaad slaapverwekkend was en erotisch getinte dromen opleverde, maar wat daar allemaal van waar is weet ik niet.

PAPAVERACHTIGEN DEEL 10

SLAAPBOL (Deel 1b)


Zoals ik al schreef staan er aan de andere kant van de nieuwbouw (dat is het Sint Luciaplein) ook Slaapbollen waarvan de meesten al uitgebloeid zijn en al vrij grote zaadbollen hebben.

Ze staan in een soort voortuintje, zo'n tuintje wat eigenlijk geen tuintje is maar meer een zelfgemaakt iets, een soort anarchistisch zelf initiatief waarbij men enkele stoeptegels verwijderd en er planten in zet of zaait.

Dergelijke mini voortuintjes zie je hier in de wijk vrij veel en ik heb me ook altijd afgevraagd of je als bewoners zo maar steoptegels mag weghalen (in feite is het openbare ruimte van de gemeente i.p.v. dat het bij het huis en dus de woningbouwvereniging hoort).

Toevallig las ik dit weekend in een huis-aan-huis krantje dat de gemeente dergelijke mini-tuintjes gaat stimuleren en zelfs een prijsvraag uitschrijft "creeer het mooiste mini voortuintje".

Je moet je er wel voor aanmelden en eerst officieel toestemming aanvragen om de tegels te mogen verwijderen. Een typisch voorbeeld van inspelen op iets wat toch al veelvuldig gedaan wordt. If you can't beat them, join them" :)

In het volgende bericht, het laatste over Papaverachtigen, de info over de planten zelf.

PAPAVERACHTIGEN DEEL 9

Slaapbol (Deel 1a)

Dezelfde Papavers als waar ik eerder vandaag al foto's van toonde. De foto's van An van de planten met die grijs-, lichtblauw-achtige gekleurde bladeren.

Zulke planten vond ik hier vanmiddag dicht bij huis ook. Op het St. Eloispleintje achter een aantal nieuwbouw schuurtjes.

Zoals ze daar staan lijken het me verwilderde exemplaren. Deze staan op een schaduwrijke plek en ze bloeien nog niet en evenmin hebben ze al zaadbollen, ze staan nog volop in knop.

Aan de andere kant van die nieuwbouw kwam ik ze ook tegen (zie volgende 2 berichten). Daar stonden er nog een paar te bloeien in dezelfde kleur rood als Klaprozen. De meeste exemplaren aldaar hadden al flinke zaadbollen.

Ik weet nu zeker dat het Slaapbollen zijn maar daarover meer in de volgende berichten.

Slaapbol = Papaver Somniferum

PAPAVERACHTIGEN DEEL 8

Uitgebloeide onbekende soort


An stuurde me ook deze erg fraaie closeup van een uitgebloeide Papaver uit haar tuin.

Welke soort het is weten we niet en ik weet ook alleen dat ie rode bloemen had, maar welke kleur rood ? Al is dat niet perse bepalend voor de soort.

Het lijkt vlees noch vis ;), een soort tussenstadium. Want hij is al wel uitgebloeid maar een echte zaadbol is het ook nog niet echt.

Ik durf wel een gokje te wagen over wat het dan wel is:

Het grote ding in het midden is denk ik wat voorheen de stamper was en die nu een soort vruchtbeginsel is en wat later de zaadbol wordt. En de zwarte "franje" die er nog aanzit zijn denk ik de restanten van de meeldraden.

PAPAVERACHTIGEN DEEL 7

Closeup van dezelfde soort


Deze fraaie foto toont prachtig de kleur en de nerven van de bladeren.

En ook de beharing op de stengels en ook de bloemknoppen die gebogen omlaag hangen, wat blijkbaar een kenmerk is van alle Papaverachtigen.

PAPAVERACHTIGEN DEEL 6

Verwilderde siervariant of Slaapbol ?


De foto in dit bericht kreeg ik op 24 mei van nicht An. Ze had de foto gemaakt ergens in een bospaadje in de buurt van het centrum van Schagen.

Voor zover ik aan de hand van de foto kan beoordelen wel een flinke en stevige Papaver en niet zo'n slappe (qua stengels) als de Klaproos.

Opvallend bij dit soort Papavers vind ik ook altijd de wat grijs-lichtblauwe kleur van de bladeren en fraaie bladnerven.

In de kop van het bericht had ik al aangegeven dat het een verwilderd soort zal zijn en geen echt autochtone soort (daar kom ik als laatste in de serie berichten over Papaverachtigen nog op terug) en het zou een sier variant kunnen zijn maar evengoed de Slaapbol die allelei medicinale eigenschappen heeft en waarover nog veel meer over te vertellen valt, wat ik later nog zal doen als blijkt dat het werkelijk qua soort de Slaapbol is.

Intussen heeft An me verteld dat de planten op die lokatie intussen al uitgebloeid zijn. Ik had namelijk wel willen weten welke kleur bloemen ze hadden maar intussen hebben ze al zaadbollen en daar hoop ik nog foto's van te krijgen.

De diverse soorten gekweekte sier varianten van de grotere Papavers kunnen ook zowat iedere kleur hebben die je maar kunt bedenken. Ook heb ik sterk de indruk dat de grotere PaPaversoorten spontaan met zichzelf kruisen en dat je daardoor weer soorten (rassen / cultivars) krijgt die de kleur van elkaars bloemen beinvloeden.

Ik denk dat je de soorten vooral uit elkaar kunt houden door het aantal "stempelstralen" op het "deksel" / de bovenkant van de zaaddozen.

N.B. Linksboven op de foto bladeren van volwassen Look zonder Look dat in bloei staat met die kleine witte bloemetjes. Linksonder bladeren van Zevenblad en in het midden onderaan het randje van de foto een blad van een Paardenbloem.