MOTTENKRUID # 7
Hier nog een closeup van een ander van de 3 exemplaren, ook zo rond 20 uur in de avond gefotografeerd.
Met name aan het onderste deel van de stengel zijn die klierharen weer aardig goed te zien.
Er is nog een verlepte bloem te zien die kroonbladen heeft. Dat zijn er 5 en ik zag ergens dat die soms ook geel kunnen zijn.
Onder die verlepte bloem ook nog twee restanten waarvan de kroonblaadjes dus al afgevallen zijn maar waar je de kelkbladen nooit ziet met een uitstekende "sliert" (met name links aan de stengel, iets lager dan de bloem). Dat zijn, denk ik, de bevrucht stampers of vruchthoofdjes die later de zaadjes gaan vormen.
Ook had ik nog beloofd iets te vertellen over de plantenfamilie waar ze bijhoren maar eerst het plantengeslacht. Verbascum dus, naaste familie leden zijn ook de diverse soorten Toortsen of Kaarsen, al zou je dat niet zo snel verwachten (althans ik niet).
Dan ook nog over de Nederlandse naam van het Mottenkruid: de soort aanduiding van het Mottenkruid Verbascum Blattaria, dat Blattaria is afgeleid van het woord (Latijn of Grieks ?) "Blatta" en dat betekent "Mot" of "Kakkerlak" (nogal een verschil vind ik). Het verhaal luidt dat je Kakkerlaken uit je huis kunt krijgen met de bloemen omdat de Kakkerlakken in de bloemen kruipen en door de klierharen komen vast te zitten en je dan alleen de bloemen hoeft te plukken en weg te gooien.
Het plantengeslacht behoort tot de familie der Helmkruiden en vaak zijn plantenfamilies ofwel kruidachtige planten ofwel bomen of struiken. Deze familie heeft diverse geslachten waarvan Leeuwebekken, Ereprijsen, Ogentroosten er een aantal zijn. En ook de Grote Ratelaar en het bekende Vingerhoedskruid horen bij die familie.
Maar zoals wel vaker kent deze familie ook 1 taxonomische uitzondering met een geslacht van bomen waarvan 17 soorten bestaan, allemaal exotische bomen uit Zuidoost Azie. Dat geslacht heet Paulownia.
De meest gekweekt soort is Paulownia Tomentosa. In het Nederlands heet die Anna Paulowniaboom of Keizersboom. Daarvan staan 2 exemplaren op het Emmaplein waaraan ik begin mei nog 6 berichten wijdde.
Mocht je daarvoor belangstelling hebben dan even terugscrollen tot 12 mei, want anders zou ik hier 6 interne links moeten maken, en zoveel eer verdient die exoot nu ook weer niet :) [en het is immers ook slechts een verre verwant.]
9 opmerkingen:
Hoi A,
Voor mijn gevoel schaar je nu wel erg veel / te veel onder de Helmkruiden. Praten je naast de Helmkruidfamilie eigenlijk ook niet over de Bremraapfamilie en de Weegbreefamilie? Het is voor mij materie waar ik me nooit mee bezighoud dus ik zeg dit met aarzeling.
Groet J.
Beste JL,
Nee, ik lul niet uit mijn nek, ik heb net nog uitgelegd dat plantenfamilies bestaan uit diverse geslachten, en Bremraap is inderdaad weer wel een aan Helmkruidachtigen verwante familie
meen ik uit 1 van mijn boeken te begrijpen, maar de diverse Weegbree soorten behoren tot de aparte Weegbree familie (volgens dezelfde bron). Net opgezocht en qua parate kennis had ik verwcht dat die van de familie der Ruwbladigen zouden zijn maar dat heb ik dus blijkbaar ook weer mis.
In hoeverre families weer onderling verwant zijn weet ik niet en geef dat ook ridderlijk toe.
Ook heb ik laatst, aan de hand van Kaardenbol, nog uitgelegd dat er verschillende taxonomische systemen bestaan waarvan zelfs de Heukels per editie niet kan besluiten welke ze zullen gebruiken. Volgens een website die gesponseord wordt door de Landbouw Universiteit van Wageningen is DIT de familie der Helmkruiden: http://wilde-planten.nl/plantenfamilie/helmkruidfamilie.htm
Maar helaas staan daar niet de afzonderlijke geslachten in groepjes vermeld en ook alleen Latijns-wetenschappelijke namen maar aan de geslachtsnamen kan je al zien dat er meerdere geslachten zijn.
De genoemde site heeft het overigens weer wel vaak mis wat betreft wettelijk bescermde plantensoorten of soorten die op de Rode Lijst zouden staan.
Helaas staan er voor leken als mij en jou geen Nederlandse namen bij.
Volgens de laatste 23e editie van de Heukels bestaan er amper Helmkruidachtige planten meer maar rekent onder de familie weer wel de exotiche Hemelboom terwijl er pal daaronder in het register dan weer staat dat er ook een Hemelboom familie bestaat.
Die boom had ik ook al eerder op de blog en ik weet dat jij een afkeer hebt van exotische planten en bomen en deze is inderdaad afkomstig uit China maar de Heukels rekent en dus al onder de inheemse planten terwijl ie slechts aangeplant is in 99 van de 100 gevallen.
Qua verschil tussen de termen inheems en autochtoon heb ik enkele maanden geleden een bericht geschreven en daarin mijn eigen definitie / uitleg geformuleerd.
Ik weet intussen dat mijn eigen definitie niet geheel strookt met die van de laatste Heukels (zie pagina 8 t/m 11).
Verder weet ik dat je naast de Heukels ook het plaatjesboek hebt van Jan Marijnissen dat zich Flora noemt maar geen echte determineersleutels bevat zoals in echte flora. Het is een erg mooi boek en zoals je weet heb ik het intussen ook maar mijn kritiek er op is dat het vaak alleen de bloemen toont en niet de bladeren of knoppen er ook verzaakt het bij plantensoorten de plantenfamilie te noemen. En hoewel het boek ooit en van origine bestemd was voor botanie lessen aan middelbare scholieren heeft het vergeleken met andere boeken veel tekortkomingen vind ik, al moet ik ook zeggen dat het een erg mooi boek is om snel mee te beginnen om aan de hand van bloemen op kleur het goede plaatje te vinden.
Ik gebruik het ook vaak voor snel opzoekwerk, ben blij dat ik het boek nu ook heb hoewel het bijna uitverkocht was en het toch nog ergens kon kopen, al was het voor 3 x de prijs die jij betaalde in de Bruna ramsj.
Taxonomie is een vak apart en ik word er al amatuer en leek soms erg moe van en zo gaat de lol er snel vanaf.
En laat ik ook nog eens heel duidelijk maken dat ik je reactie zeer op prijs stel ! Ik heb intussen bijna 10 plantengidsen en flora's (of wat ervoor doorgaat) en dat zeg ik niet om te pochen, maar die taxonomie is een erg ingewikkeld verhaal en vaak sla ik er wel meerdere boeken op na voordat ik iets beweer, althans met zekerheid beweer.
Ook heb ik al meerdere keren toegegeven dat ik er vaak naast zit en ook dat ik kritiek en correctie goed kan verdragen want immers waarom bied ik op de blog anders een mogelijkheid tot REACTIE aan ? Op die manier leren we allemaal iets. Misschien is het toch ook leerzaam en interessant voor jou om je eens te verdiepen in de taxonomie van het plantenrijk, misschien transformeren we onszelf dan nog eens van belangstellende amateurs en plantjes liefhebbers tot bijna quasi professionals :)
Dan kunnen we nog eens met wat Belgische pinten bier en onze boeken op tafel in een kroeg en keuvelen over deze materie met de bevriende biologen / ecologen die jij kent.
Mijn eigen opperste motto is dat het vooral leuk moet blijven en geen vakidioten moeten worden. Of betergezegd ik wil dat zelf in ieder geval niet worden.
Intussen heb ik bijna een dagtaak aan dit blogje, en nu heb ik nog niet eens alle reacties van vandaag beantwoord en je zou ook eens moeten weten hoe vaak ik emails krijg (hoe men in godsnaam aan mijn prive edres komen weet ik niet want dat staat niet op de blog !) en vragen krijg wat dat en dat is qua foto ? Daar ben ik vanmiddag vooral mee bezig geweest en ik vind dat erg leuk om te doen hoor, maar een echte expert ben ik niet zoals ik al vaak gezegd heb :)
Hallo Anton,
De spraakverwarring gaat er dus over dat er 2 systemen zijn die verschillende indelingen maken. Het moderne op APG-systeem en het oudere Cronquist-systeem. Mijn bronnen zijn inderdaad de recente Heukels, uit 2003 en de nederlandstalige Wikipedia die beiden APG als authoriteit gebruiken. In hoeverre deze plantenstamboomreconstructie volgens het DNA-principe ook internationaal is doorgevoerd weet ik niet maar ik veronderstel, uitgaande dat wetenschap bedrijven een mondiale bezigheid is, dat dit systeem internationaal is geaccepteerd.
Daarbij is de Heukels weer leidend bij de indeling van de in Nederland voorkomende plantensoorten in klassen, ordes en families in wetenschappelijke kringen. De Heukels t/m de 22ste druk (1996) deelde nog wel in volgens de classificatie van Arthur Cronquist maar anno nu is APG (gecorrigeerd naar versie 2) bij Heukels de standaard. E.e.a. gaf jij idd ook al eerder aan. Ik stel voor dat we de determineertabellen volgens APG hier gebruiken dat rechtvaardigt dan weer de aanschaf van onze veel te dure Heukels exemplaren ;)
Laten we in elk geval de 2 systemen niet door elkaar gebruiken want anders weet ik er inmiddels nog wel een paar op te noemen. (In Belgie is de norm de flora van VanHecke die zich qua naamgeving uniformeert aan de Heukels. De laatste nederlandstalige-uitgave is naar mijn weten uit 1998 dus waarschijnlijk nog niet volgens de APG-indeling.)
Dit zou betekenen dat al jouw genoemde planten behoren tot de orde van de tweezaadlobbigen onder de naam van Lamiales. De Ratelaars en Ogentroosten vallen dan onder de Bremraapfamilie, het Vingerhoedskruid onder de Weegbreefamilie en het Mottenkruid onder de Helmkruidfamilie.
bron, o.a.: http://nl.wikipedia.org/wiki/Lamiales
Groet J.
Ik wil mij hier inderdaad bij JL aansluiten...
Er zijn nu eenmaal verschillende taxonomische systemen, en als je je baseert op meerdere boeken, die elk een ander systeem hanteren, dan ontstaat verwarring, hetzij bij jezelf, hetzij bij je lezers.
Je kan natuurlijk heel lang gaan argumenteren welke indeling de meest juiste is... maar of je uit die discussie ooit uitkomt?
Wat de determinatie van planten betreft, denk ik dat je inderdaad gebruik kan maken van heel wat verschillende boeken, en dat het een kwestie is van welk(e) zoeksyste(e)m(en) het best bij je pas(t)(sen). Wat de taxonomie daarentegen betreft, kies je best voor één bepaald systeem, waar je dan vervolgens wel consequent voor blijft kiezen.
(Maar je zou er bijvoorbeeld dan wel voor kunnen opteren om ergens in de 'about'pagina, of in een opmerking in je sitebar te vermelden dat je je voor de taxonomie baseert op dit of dat systeem.)
(Dus of je de ene keer gebruik maakt van de heukels om een plant te identificeren (niet altijd hetzelfde als op naam brengen - want soms wijzigt de naam naargelang van de taxonomie), en een volgende keer Heimans, Heinsius en Thysse, en nog een andere keer hulp krijgt van een internetbron, dat maakt niet zo uit... Maar als je je de ene keer baseert op het APG-systeem voor de taxonomie, dan moet je dat ook blijven doen - tenminste, dat is mijn bescheiden mening.)
Zat ik hier net een heel verhaal te schrijven als antwoord aan JL en AnneTanne, en door een verkeerde click was ik ineens alles kwijt en ik was al een half uur bezig. Balen en ik heb nu ff weinig zin weer van vorenafaan te beginnen, zeker niet nu.
Ik zal me in principe gaan houden aan APG II van de 23e druk van Heukels en vermeldingen van boeken enzo gaan doen PER PLANT in het geval ik op tegenstrijdigeheden stuit. Vervelend is ook dat sommige boeken niet eens het systeem aangeven of soms zelfs soms niet eens de families, alleen de geslachten en die staan dan soms ook nog eens dwars door eklaar heen omdat ze planten sorteren op de kleur van de bloemen. De beroemde flora van Thijsse en consorten wordt niet meer gemaakt en is nergens meer te koop (althans de laatste druk en dan nieuw) maar ik zag onlabgs een 2ehands exemplaar staan die ik nog moet gaan kopen, maar ik geloof dat dat een late jaren 50 editie was, dus dat zal wel weer een pre APG (I) systeem hanteren.
Ik heb het geluk dat ik me nog een exemplaar van de 22ste druk (de voorlaatste) heb 'moeten' aanschaffen. Alleen jammer dat het toch niet net een paar jaar later was, zodat ik de 23ste druk uit 1995 zou hebben gehad, maar hier ben ik al erg blij mee.
Voor mensen die, zoals ik, geen echt gedegen botanische achtergrond hebben, sleutelt de HHT veel gemakkelijker dan de Heukels, omdat de HHT zich zoveel mogelijk op kenmerken baseert die je met het blote oog, zonder loep, kan waarnemen.
Als ik een plant dan het uitgesleuteld, verifieer ik meestal ook nog wel eens (vluchtig) met de Heukels (waar ik de laatste uitgave van heb), e daar baseer ik me ook op voor de taxonomie.
Maar inderdaad, het loont absoluut de moeite om voor één van de laatste drukken van de HHT tweedehands boekensites en -winkels af te schuimen...
Lucky you met die 22e editie van die zgn. HHT. Ik heb me ook rotgezocht online naar een 2ehands exemplaar van die 23e maar tot nu toe niet kunnen vinden. Nu dus wel eentje in een charmant lokaal 2e hands boekwinkeltje, maar die is wellicht net zo oud als waar ik les mee kreeg bij biologie op de middelbare school en die had ook nooit geld voor de laatste versies van boeken maar dat determineren vond ik toen al een ramp :(
Ik kijk altijd het liefst in boeken met foto's of aquarellen en af en toe keek ik nog wel eens in de Heukels. Die heb ik pas een maand en wist voorheen niet eens van het bestaan af, ik dacht altijd dat de HHT de norm was.
De term Heukels kwam ik pas tegen in een TV documentaire (zo zie je maar waar TV soms goed voor is :)) toen ze het hadden over de plaag van de exotische Grote Waternavel.
Over flora's gesproken; ken je deze flora: http://floravandreischor.web-log.nl/ Dat moet jouw nostalgische hart toch wel opwarmen!?
groet J.
AnneTanne schreef:
je zou er bijvoorbeeld dan wel voor kunnen opteren om ergens in de 'about'pagina, of in een opmerking in je sitebar te vermelden dat je je voor de taxonomie baseert op dit of dat systeem.
Goeie tip ! Ik heb het zojuist aan mijn profiel toegevoegd. Ik kijk daar zelf uiteraard zelden naar maar zag net dat het toch wel vaak bekeken is in het jaar dat ik nu blog, toch wel al 2 x zo vaak als dat ik qua aantal dagen deze blog run.
Dat profiel staat helemaaal onderin in de rechtse witte kolom, ten minste onder alles wat daar zoal meer staat.
Een reactie posten