TEUNISBLOEM
Deel 1: bijna uitgebloeide plant
Deze plant is van origine afkomstig uit Amerika. Intussen is ie in heel Europa ingeburgerd tot zelfs in het Noorden in Finland.
Het Teunisbloemzaad is vanuit Noord-Amerika meegekomen met de grond die als ballast voor de schepen gebruikt werd en is vanuit de havens verder verspreid.
De eerste exemplaren van de plant arriveerden vanuit Virginia in 1614 in Padua, noordoost Italie. Ze werden voor het eerst omschreven door een Engelse botanicus in 1621. De plant vervolgens in vergetelheid en kwam pas "en masse" begin 1700 in Europa terecht op de wijze zoals hierboven beschreven en werd pas in 1749 door een Zweeds botanicus herontdekt.
Zo'n 15 jaar geleden kon je em ook wel als sierplant bij tuincentra kopen, maar intussen is ie dermate verwilderd dat je hem op veel plekken kan tegenkomen, vaak wel op droge zanderige grond en dit exemplaar vond ik ook weer langs de Citadellaan en de verklaring voor het feit dat ie op die plek groeit zal hetzelfde zijn als bij de Koningskaars uit het vorige bericht waar ie vlakbij groeit.
Intussen is de plant ook een landbouwgewas in bepaalde streken van Nederland. Je kunt er dan grote akkers vol mee zien staan wat er dan uitziet als een grote zee van gele bloemen. Uit het zaad wordt wordt olie geperst die gebruikt wordt in de farmaceutische en kosmetische industrie. Op grote schaal wordt dat bij mijn weten pas gedaan sinds de 80er jaren van de 20e eeuw. Veel boeren zijn er toen als vast gewas op overgeschakeld omdat het zaad een zeer lucratieve prijs oplevert, ook omdat de planten per hectare zeer veel zaad opleveren.
In het voorjaar / voorzomer krijgen ze vrij hoge stengels met knoppen en vanaf onderaan komen er dan bloemen uit en naarmate die uitgebloeid zijn komen de knoppen daarboven tot bloei en dat gaat zo een tijdje door totdat er onderaan zaaddozen zitten en de plant alleen nog bovenin nog bloemen zitten zoals op deze foto.
Er bestaan "in het wild" 5 soorten waarvan er 2 vrij zeldzaam zijn en alleen te vinden in specifieke gebieden. En volgens sommigen is 1 van die 5 zelfs een cultivar. En ook later zijn er nog diverse cultivars van gekweekt, maar of die bedoeld zijn als sierplanten of als landbouwgewas weet ik niet.
De overige 3 soorten die je vaak in het wild ziet lijken heel erg op elkaar en zijn:
Kleine Teunisbloem = Oenothera Parviflora (of Oenothera Deflexa).
Middelste Teunisbloem (= Oenothera Biennis).
Grote teunisbloem (= Oenothera Glazioviana (of Oenothera Erythrosepala)
Die naamstoevoegingen lijken in eerste instantie verwarrend want alle 3 de soorten kunnen wel anderhalve meter hoog worden. Die naamstoevoegingen hebben ook geen betrekking op de grootte van de planten zelf, maar voornamelijk op die van de grootte van de bloemen, al zitten er bij 2 soorten ook een overlappende marge in. Voor het onderscheid is er ook nog een verchil in lengte-breedte verhouding van de bladeren. zie:
http://nl.wikipedia.org/wiki/Teunisbloem#Taxonomie
Dus wie op excursie gaat en wetenschappelijk te werk wilt gaan neme in het vervolg dus behalve een vergrootglas ook een rolmaat mee, en zelfs een rekenmachine :)
9 opmerkingen:
Hoi Anton,
Is het niet zo dat bij de Teunisbloem de bloemen maar één dag bloeien, om vervolgens ineen te schrompelen en er daarna af te vallen ? Ik meen me dat te herinneren van een aantal jaren geleden, toen mijn schoonouders ze hadden en het een sport was om iedere dag te tellen hoeveel bloemen er open waren...?
Ha, A,
Waarschijnlijk is dit de Grote teunisbloem. Hij ziet er bijna-uitgebloeid uit maar dat is maar schijn. 's-Morgens kun je hem in volle glorie zien bloeien maar in de loop van de dag sluiten de bloemen zich. Net als de Wilde Cichorei die nu ook overal bloeit
Op de foto kun je goed zien dat er in de top vele jonge knoppen zitten dus bij dit exemplaar zullen nog de nodige bloemen zich ontvouwen de komende tijd.
groet J.
Dag Johan,
Niet zo ongeduldig heh :)
Ik was nog niet klaar met de reeks berichten en foto's over Teunisbloemen. Ik schreef ook nog dat ik er nog meer over zou schrijven. Stond (zij het tijdelijk) zeer expliciet op de blog vermeld.
Je echrijft nu als reactie op een deel 1 bericht wat ikzelf voor de volgende delen al zelf aan het schrijven was.
Het is zeer zeker niet zo dat ik je reacties niet op prijs stel hoor. Integendeel maar in dit geval komt het een beetje hmhmhm (ik weet niet precies wat) over en met name in de wereld der planten is soms wat geduld nodig.
Blijkbaar ook in de wereld der mensen, misschien moet ik in het vervolg maar berichten in een serie over 1 plantensoort opsparen totdat alle berichten af zijn en in 1 keer publiceren in plaats van 1 voor 1.
Goh zeg, ineens een hoop reacties op de Teunisbloem zeg, erg leuk natuurlijk daar niet van maar ook nog eens op tijdstippen van de dag dat ik het het laatst verwacht :)
Maar als antwoord op wat nicht An schreef kan ik zeggen dat ik gebaseerd op intutie qua planten de indruk heb dat de individuele bloemen maar zeer kortstondig bloeien.
Veel mensen vinden het een mooie plant en met name vanwege de grote bloemen en de lange periode dat ie blijft bloeien. Je schreef over mensen die em blijkbaar als sierplant in hun tuin hebben en dan is het natuurlijk wat gemakkelijker te observeren hoe lang de aparte bloemen open blijven.
Ik heb heel andere planten in de tuin staan dus ik zou de natuur in moeten trekken om de plant gedurende langere tijd te observeren en desnoods in avond en nachturen maar dat komt er natuurlijk niet van, want anders zou ik geen tijd meer overhouden voor de blog zelf :)
Hoi Anton!
Ik had in de tuin van mijn voor-vorige woning altijd teunisbloemen en ik kan je melden, dat ze rond 21.30 uur zomertijd open gaan. Als het stil is, kun je de knoppen zelfs open horen springen! Ze verwelken in de zon, dus als het de volgende dag bewolkt is blijven ze te zien. Ze ruiken citroen-achtig.
Je hebt niet vermeld, dat ze tweejarig zijn; in het eerste jaar maken ze alleen vlak boven de grond vrij grote bladeren, tot 20 cm lang in een rozet, een beetje zoals paardebloemen dat hebben. In het 2e jaar komt dan de steel met de bloemen. Ik moest dus om elk jaar Teunisbloemen te hebben een keer zaaien wanneer ik geen bloemen had.
Ik sproeide mijn tuin ook in de zomer en dan werden ze makkelijk 2 m hoog, anders dan in de natuur, waar ze vaak niet meer dan 50 cm hoog worden door gebrek aan water dacht ik, maar nu lees ik dat er meer soorten bestaan.Ik meen verder, dat voor de cosmetische industrie in ieder geval (ook) de bloemen gebruikt worden voor parfums.
Verder heb je het over ´een Zweedse Botanicus´. 10 tegen 1 dat dat Linnaeus is! Heb je dit soms snel overgeschreven? Linnaeus was toen werkzaam, hoor.
Tenslotte lijkt het door hoe je het zegt zo, dat hij pas in de afgelopen 15 jaar verwilderd zou zijn. Dat lijkt me nou sterk, want hij kan in ons milieu uitstekend overleven en ik zou denken, dat hij zich op natuurlijke wijze, uiteraard meeliftend met de homo sapiens en zijn vele overlevingsconstructies verspreid heeft. Het zou me ook niet verbazen als hij zo in Europa gekomen is. Je schrijft, dat er ´exemplaren´ in Padua arriveerden, maar waarom zou je dat doen als je de piepkleine zaden makkelijk mee kunt nemen? Bovendien is hij erg gevoelig voor droogte en gaat hij dan snel hangen. Ik heb ze wel eens vaker verplaatst, mar dat overleefden ze meestal maar net!
Sorry, ik had niet in de gaten dat je nog meer wilde schrijven over de Teunisbloem..... Ik reageerde pas anderhalf uur na An dus dat IK nu zo ongeduldig ben? Verder reageerde ik alleen maar op de kop "bijna uitgebloeide plant"
Volgende keer beter.....
Hoi JL,
Maakt niet uit. De reactie van An had ikzelf nog niet eens gezien, zo druk was ik doende met het schrijven van de stukjes en research plegen.
Blijkbaar is het toch een plant die velen aanspreekt want ik heb zelden zoveel en zo snel reacties gehad.
Dag Aike,
Ik heb niet beweerd dat ie pas 15 jaar geleden is gaan verwilderen.
Ik schreef zelf dat ie al verwilderd is in de 17e en 18e eeuw. En de Zweedse botanicus die em herontdekte was niet Linnaeus. Het was Peter Kalm, dat was in 1749. Was inderdaad wel in dezelfde tijd dat ook Linnaeus leefde.
Hoi Aike nogmaals,
Ik vergat iets: wat betreft die 15 jaar geleden was dat ik de plant te koop zag bij een tuincentrum. Dat vond ik toen al belachelijk want 100 meter verderop groeide ie gewoon in het wild in de berm.
Een reactie posten